Sümerlerin yaşadığı Güney Mezopotamya’da, 18’i büyük, 35 kadar şehir ve kasabanın bulunduğu bilinmektedir. Her büyük kent bir krallık olarak örgütlenmiş veya belli bir dönemde krallık iddiasıyla ortaya çıkmıştır. En önemli krallıklar arasında, kuzeyden güneye doğru Sippar, Kiş, isin, Nippur, Adab, Zabalam, Şuruppak, Umma, Girsu, Lagaş, Badtibira, Uruk, Larsa, Ur ve Eridu sayılabilir. Kuzeyde Fırat üzerindeki Mari ve eski adını bilmediğimiz güneydeki Obeyd höyüğünde de birer krallık vardı. Her kent surlarla çevrilmişti. Çevresinde ise köyler bulunmaktaydı. Kent içinde, merkezde yüksekçe bir tepe üzerine yerleştirilmiş bir tapınak yer almaktaydı. Yüksek yerlere kurulan tapınakların son biçimi olan ziggurat Sümerlerin mimariye kazandırdığı bir yapı tipidir. Toplum soylular, sıradan vatandaşlar, yanaşmalar ve kölelerden oluşmaktaydı. Halkın çoğunluğu tarım ve hayvancılıkla uğraşan çiftçilerdi. Ayrıca yazıcılar, gemiciler, balıkçılar, mimarlar, duvarcılar, marangozlar ve çömlekçiler de kent yaşamının vazgeçilmez unsurlarıydı. Her kentte zengin tüccarlar ve güçlü aileler de vardı. Tapınak sosyal yaşamın merkeziydi. Kentlerin büyümesi, devletin kurulması ve artan savunma endişesi yüzünden ilk düzenli askeri birlikler kurulmuştur. Bunlar benzer kıyafetler giymekte ve aynı türde silahlar taşımaktaydılar. Sümer askerleri, ok, yay, uzun mızrak, savaş baltası, kalkan ve miğfer ile savaşmaktaydı. Devlet kurumlarının da oluştuğu bu dönemde, yönetimin ve bürokrasinin tam olarak nasıl işlediği bilinmemektedir. Yönetimde en büyük otorite olarak anılan unvanlar arasında EN, ENSi ve LUGAL bulunmaktadır.
Bunlar sırasıyla bey, vali ve kral anlamı taşımaktaydı. Sümer kentleri, merkezlerindeki anıtsal tapınakları ile aynı zamanda bir kült merkezi idi. Her bir kentte Sümerlerin saygı duyduğu tanrılardan birine adanmış tapınak vardı. Bu tapınakları yöneten rahip sınıfının kentin yöneticileri üzerinde etkilerinin olduğu, kralın da tapınak ve görevlilere yakın olduğu anlaşılmaktadır. Sümer yazılı belgeleri, UNKEN adında sivil bir meclisin kentlerin yönetimiyle ilgili belli kararların alınmasında rol oynadığını belirtmektedir. Ur kentinin mezarlığında, arkeolojik kazılarla ortaya çıkarılan on altı kral mezarı, kralın konumu ve çevresindekiler için taşıdığı anlam konusunda ilginç bilgiler verir. Mezarlardan birinde kralın bedeni ve ona sunulan hediyeler yanında onu mezar odasına taşıyan toplam yetmiş dört kişi ile altı öküz tarafından çekilen iki araba bulunmuştur. Kral ölünce yakınındaki görevliler de kurban edilmiş ve birlikte gömülmüşlerdi. Kral mezarlarında ele geçen etkileyici buluntular arasında Sümer sanatının en gözde örnekleri olan öküz kafalı lir kutusu, “Ur Standardı” olarak adlandırılan ve üzerinde savaşa gidiş ve dönüş sahneleri işlenmiş pano, altın miğfer, çok sayıda altın kap, değerli taşlarla işlenmiş mücevherler, müzik aletleri, mobilya parçaları ve silahlar sayılabilir.
